دندان اضافه یا هایپردونتیا؛ چطور می توان آن را درمان کرد؟

هایپردونتیا یا دندان اضافه، یکی از ناهنجاری‌های دندانی است که در آن فرد دارای تعداد بیشتری از دندان‌های طبیعی می‌شود. این وضعیت می‌تواند در هر نقطه‌ای از دهان رخ دهد؛ اما بیشتر در ناحیه پیشین فک بالا دیده می‌شود. علت هایپردونتیا می‌تواند ژنتیکی، محیطی یا ناشی از اختلالات رشد باشد. تشخیص و درمان به‌موقع این عارضه برای جلوگیری از مشکلات احتمالی مانند نامرتبی دندان‌ها و دشواری در جویدن ضروری است. در ادامه به بررسی دقیق‌تر علل ایجاد هایپردونتیا، انواع آن، مشکلات ناشی از این عارضه و روش‌های درمانی موثر خواهیم پرداخت.

رویش دندان اضافه یا هایپردونتیا

رویش دندان اضافه یا هایپردونتیا نوعی ناهنجاری دندانی است که در آن تعداد دندان‌ها بیش از حد طبیعی رشد می‌کنند. این دندان‌های اضافی ممکن است در هر ناحیه‌ای از دهان ظاهر شده و باعث مشکلاتی مانند نامرتبی دندان‌ها، تأخیر در رویش دندان‌های دائمی و اختلالات بایت شوند.

علت درآوردن دندان اضافه

علت رویش دندان های اضافی به طور کامل مشخص نیست؛ اما چند عامل اصلی در بروز آن نقش دارند:

• عوامل ژنتیکی: هایپردونتیا می‌تواند ارثی باشد و در برخی خانواده‌ها شایع‌تر است.
• عوامل محیطی: در برخی موارد، آسیب‌ها یا عفونت‌های دوران کودکی ممکن است بر رشد دندان‌ها تأثیر بگذارند.
• اختلالات تکاملی: برخی شرایط مانند شکاف کام و لب، سندرم گاردنر یا دیسپلازی کلیدوکرانیال می‌توانند باعث رشد دندان‌های اضافی شوند.
• فعالیت بیش از حد لایه دندانی (لامینای دندانی): رشد غیرطبیعی این لایه که مسئول تشکیل دندان‌ها است، می‌تواند منجر به تولید دندان‌های اضافی شود.

انواع دندان های اضافی

انواع دندان‌های اضافه به شرح زیر هستند:

• دندان‌های پارامولار (Paramolar): این دندان‌ها در کنار دندان‌های آسیای کوچک یا بزرگ رشد می‌کنند و در بیشتر مواقع در ناحیه دندان‌های آسیاب بزرگ ظاهر می‌شوند.
• دندان‌های دیستومولار (Distomolar): این دندان‌ها در پشت دندان‌های آسیای سوم (دندان عقل) یا دندان‌های دیگر رشد می‌کنند و ممکن است باعث ایجاد مشکلات در بایت یا تراز دندان‌ها شوند.
• دندان‌های مخروطی (Conical): این نوع دندان‌ها به شکل یک مخروط کوچک و نوک‌تیز هستند و معمولاً در نواحی جلویی دهان، به ویژه بین دندان‌های پیشین، به صورت اضافی ظاهر می‌شوند.
• دندان‌های اضافی در سقف دهان (Palatal Supernumerary Teeth): این دندان‌ها به صورت اضافی در سقف دهان یا نواحی بالای فک بالا رشد می‌کنند و معمولاً به شکل مخروطی یا دایره‌ای هستند.
• دندان‌های لوله‌ای یا گره‌ای (Tuberculate): این دندان‌ها دارای ساختار غیرمعمول و برجسته با چندین برآمدگی هستند که شبیه دندان‌های آسیای کوچک یا بزرگ می‌باشند و ممکن است در سقف دهان یا سایر نواحی دهان رشد کنند.
• دندان‌های مولاری‌فرم (Molariform): این دندان‌ها مشابه دندان‌های آسیای کوچک یا بزرگ هستند و معمولاً در مناطق دندانی عقب فک‌ها رشد می‌کنند. همچنین ممکن است در نواحی مختلفی از دهان، از جمله لثه بالا یا پایین ظاهر شوند.
• دندان‌های اضافی در لثه (Supernumerary Teeth): این دندان‌ها در مناطق غیر معمول از دهان، مانند لثه بالا یا پایین، رشد می‌کنند. این نوع دندان‌ها به عنوان دندان‌های اضافی شناخته می‌شوند و ممکن است در نواحی مختلف دهان ظاهر شوند.

اشکال مختلف دندان اضافه

دندان‌های اضافی می‌ توانند در اشکال مختلفی ظاهر شوند که عبارتند از:

• دندان‌های مولاری‌فرم (Molariform): این دندان‌ها مشابه دندان‌های آسیای کوچک یا بزرگ بوده و ممکن است در مناطق دندانی عقب فک‌ها رشد کنند. گاهی اوقات این دندان‌ها به عنوان دندان اضافه در لثه بالا نیز رشد می‌کنند.
• دندان‌های اضافی دیستومولار (Distomolar): این دندان‌ها در پشت دندان‌های آسیای سوم یا دندان عقل رشد می‌کنند و ممکن است به درد و مشکلات بایت منجر شوند. این دندان‌ها می‌توانند به عنوان دندان اضافه پشت دندان شیری نیز ظاهر شوند.
• دندان‌های لوله‌ ای یا گره‌ای (Tuberculate): این دندان‌ها دارای ساختار برجسته و چندبرجستگی هستند که شبیه به دندان‌های آسیای کوچک یا بزرگ می‌باشند و رشد غیرطبیعی دارند. این نوع دندان‌ها می‌توانند به دندان اضافه در سقف دهان تبدیل شوند.
• دندان‌های مخروطی (Conical): این نوع دندان‌ها به شکل یک مخروط کوچک و نوک‌تیز هستند و معمولاً در نواحی جلویی دهان، به ویژه بین دندان‌های پیشین بالا (مناطق میانه) ظاهر می‌شوند.
• دندان‌های اضافی پارامولار (Paramolar): این دندان‌ها معمولاً در کنار دندان‌های آسیای کوچک یا بزرگ ظاهر می‌شوند و ممکن است باعث بروز مشکلاتی در موقعیت دندان‌های اصلی شوند.

روشهای تشخیص هایپردونتیا

تشخیص هایپردونتیا از طریق روش‌ های مختلف دندانپزشکی امکان‌ پذیر است. این روش‌ ها به شناسایی دندان‌ های اضافی و ارزیابی تاثیر آنها بر سلامت دهان و دندان کمک می‌ کنند. روش‌های اصلی تشخیص عبارتند از:

• معاینه بالینی: دندانپزشک با بررسی دقیق دهان و دندان‌های بیمار، ممکن است دندان‌های اضافی را شناسایی کند. در برخی موارد، این دندان‌ها از نظر ظاهری قابل مشاهده هستند، به ویژه اگر در نواحی جلویی یا مشهود دهان قرار داشته باشند.
• رادیوگرافی (عکس دندان): رادیوگرافی‌های دندانی مانند رادیوگرافی پانورامیک و رادیوگرافی محیطی (Periapical) به دندانپزشک کمک می‌کنند تا موقعیت و تعداد دندان‌های اضافی را مشاهده کند. این تصاویر می‌توانند دندان‌های پنهان یا نهفته را که ممکن است در معاینه بالینی قابل مشاهده نباشند، نمایان کنند.
• سی‌ تی اسکن (CT Scan): در برخی موارد که نیاز به بررسی دقیق‌تری از موقعیت دندان‌های اضافی یا تاثیر آنها بر ساختارهای اطراف وجود دارد، استفاده از سی‌تی اسکن می‌تواند مفید باشد. این روش تصویربرداری سه‌بعدی به دندانپزشک کمک می‌کند تا اطلاعات کاملی از موقعیت دندان‌های اضافی و اثرات آن‌ها بر سایر دندان‌ ها و استخوان‌ ها به دست آورد.

عوارض ناشی از دندان های اضافی

معایب دندان اضافه برای سلامت دهان و دندان‌ها برای سلامت دهان و دندان، متعدد است. این دندان‌ها ممکن است باعث ازدحام دندان‌ها، برهم زدن تراز طبیعی دندان‌ها و ایجاد مشکلات در رویش دندان‌های دائمی شوند. علاوه بر این، دندان‌های اضافی می‌توانند باعث مشکلات بایت، کج شدن دندان‌ها و ایجاد فضاهای نامناسب در دهان شوند که در نتیجه منجر به سختی در تمیز کردن دندان‌ها، پوسیدگی و بیماری‌های لثه می‌شود. در مواردی که دندان‌های اضافی نهفته هستند، ممکن است باعث عفونت، التهاب و درد شوند. دندان اضافه در بزرگسالان می‌تواند پیچیده‌تر باشد؛ زیرا دندان‌های اضافی ممکن است به راحتی شناسایی نشده و درمان آنها به تعویق بیفتد. درمان دیرهنگام می‌تواند به بروز مشکلات جدی‌تر مانند آسیب به دندان‌های مجاور یا اختلالات در عملکرد جویدن منتهی شود.

روشهای درمان دندان های اضافه

درمان دندان‌ های اضافی بسته به شدت و موقعیت دندان‌های اضافی متفاوت است. روش‌های درمانی به هدف کاهش مشکلات دندان اضافه و بهبود عملکرد دندان‌ها اتخاذ می‌شوند و شامل گزینه‌های زیر هستند:

درمان‌ های ترکیبی

در برخی موارد، ممکن است ترکیبی از روش‌های کشیدن دندان و درمان‌های ارتودنسی برای دستیابی به بهترین نتیجه مورد نیاز باشد.

جراحی

اگر دندان‌های اضافی نهفته یا به طور عمیق در استخوان قرار داشته باشند، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن دندان‌ها یا اصلاح موقعیت آنها باشد. این نوع جراحی معمولاً در موارد پیچیده‌تر انجام می‌شود.

کشیدن دندان‌های اضافی

یکی از رایج‌ترین و موثرترین روش‌ها برای درمان هایپردونتیا، کشیدن دندان‌های اضافی است. این روش زمانی استفاده می‌شود که دندان‌های اضافی باعث مشکلاتی مانند ازدحام دندان‌ها، آسیب به دندان‌های مجاور یا اختلالات بایت می‌شوند.

ارتودنسی

هایپردونتیا و دندان‌های نهفته هر دو ممکن است نیاز به درمان ارتودنسی داشته باشند تا مشکلاتی مانند بهم ریختگی یا فضای ناکافی در دهان اصلاح شود. دندانپزشک ممکن است از ارتدونسی دندان نهفته استفاده کند و به اصلاح مشکلات تراز و جابه‌جایی دندان‌ها کمک کند.

سوالات متداول در مورد هایپردونتیا

1- آیا درمان هایپردونتیا نیاز به بستری دارد؟

درمان هایپردونتیا نیازی به بستری ندارد و اغلب به صورت سرپایی انجام می‌شود. تنها در موارد خاص و پیچیده، مانند جراحی‌های دندان‌های نهفته، ممکن است بستری کوتاه‌ مدت لازم باشد.

2- چگونه درمان هایپردونتیا می‌تواند بر روند ارتودنسی تأثیر بگذارد؟

درمان هایپردونتیا معمولاً به اصلاح تراز دندان‌ها کمک می‌کند. اگر دندان‌های اضافی کشیده شوند، فضای لازم برای سایر دندان‌ها فراهم می‌شود و ارتودنسی می‌تواند برای اصلاح موقعیت دندان‌ها و بهبود بایت استفاده شود.

3- آیا درمان هایپردونتیا دردناک است؟

درمان هایپردونتیا به ویژه در صورت کشیدن دندان‌های اضافی با درد کمی همراه است. ممکن است پس از درمان کمی تورم و درد خفیف وجود داشته باشد؛ اما این علائم با استفاده از مسکن‌ها و مراقبت‌های پس از درمان کاهش می‌یابند.

4- آیا درمان هایپردونتیا پس از کشیدن دندان‌های اضافی نیاز به مراقبت ویژه دارد؟

پس از کشیدن دندان‌های اضافی، مراقبت‌های خاصی مانند رعایت بهداشت دهان، مصرف مسکن‌ها برای کاهش درد، و جلوگیری از عفونت ضروری است. پیگیری منظم برای ارزیابی روند بهبودی و جلوگیری از عوارض نیز بسیار مهم است.

5- آیا هایپردونتیا در کودکان خطرناک است؟

هایپردونتیا در کودکان معمولاً خطرناک نیست؛ اما اگر دندان‌های اضافی به درستی درمان نشوند، می‌توانند باعث مشکلاتی مانند ازدحام دندان‌ها و اختلال در رویش دندان‌های دائمی شوند. تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند.

6- کشیدن دندان اضافی چه عوارضی می‌تواند داشته باشد؟

کشیدن دندان اضافی ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد. برخی از عوارض کشیدن دندان اضافه، شامل خونریزی، درد و تورم در ناحیه کشیدن دندان، عفونت، آسیب به دندان‌های مجاور، تغییر در نحوه صحبت کردن و جویدن و در موارد نادر، آسیب به اعصاب و رگ‌های خونی است.

7- کشیدن دندان اضافی جلو چه مشکلاتی ممکن است ایجاد کند؟

کشیدن دندان اضافه جلو ممکن است مشکلاتی مانند تغییر در ظاهر لبخند، کاهش زیبایی صورت و تأثیر بر روی اعتماد به نفس ایجاد کند. علاوه بر این، اگر دندان کشیده شده به درستی جایگزین نشود، ممکن است فضای خالی باعث جابجایی دندان‌های دیگر و اختلال در ترتیب و تراز دندان‌ها شود.

8- آیا دندان های اضافی می توانند باعث مشکلات دندانی شوند؟

بله، دندان‌های اضافی می‌توانند باعث مشکلات دندانی شوند. این دندان‌ها ممکن است باعث ازدحام دندان‌ها، برهم خوردن تراز طبیعی دندان‌ها و ایجاد فضای نامناسب برای رویش دندان‌های دائمی شوند. همچنین دندان‌های اضافی می‌توانند باعث اختلال در بایت، پوسیدگی، بیماری‌های لثه و سختی در تمیز کردن دندان‌ها شوند.

نتیجه گیری

درآوردن دندان اضافه یا هایپردونتیا، یکی از مسائلی است که می‌تواند باعث مشکلاتی همچون ازدحام دندان‌ها، اختلال در بایت و آسیب به دندان‌های مجاور شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، به‌ ویژه از طریق کشیدن دندان‌های اضافی یا ارتودنسی، از بروز عوارض جدی جلوگیری می‌کند. مدیریت صحیح این ناهنجاری می‌تواند به حفظ سلامت دهان و دندان‌ها و بهبود ظاهر و عملکرد دندان‌ها کمک کند. در نهایت، پیگیری منظم وضعیت دندان‌ها برای جلوگیری از مشکلات آینده بسیار مهم است.

• علل پوسیدگی دندانها؛ راههای پیشگیری و درمان
  تاریخ انتشار : 1403-07-26تاریخ بروز رسانی : 1403-08-03


• مهمترین علل و عوامل از دست دادن دندان ها
  تاریخ انتشار : 1403-06-10تاریخ بروز رسانی : 1403-06-28


• علت نامرتبی و بهم ریختگی دندانها بعد از بیست سالگی
  تاریخ انتشار : 1402-12-14تاریخ بروز رسانی : 1403-06-05


• روشهای درمان و رفع فوری دندان درد
  تاریخ انتشار : 1403-03-08تاریخ بروز رسانی : 1403-06-28