ارتودنسی پیشگیری یا پیشگیرانه چیست؟

ژنتیک و عوامل محیطی هر دو در ایجاد مشکلات دهان و دندان نقش دارند، اگرچه ژنتیک نقش مهمی در رشد صورت و دهان و دندان ایفا میکند؛ اما کنترل یا جلوگیری از برخی عوامل محیطی میتواند به پیشگیری یا کاهش شدت مشکل ارتودنسی کمک کند. توصیه میشود کودکان در حدود هفت تا هشت سالگی برای غربالگری به متخصص مراجعه داشته باشند. در سنین کودکی به دلیل وجود رشد و عدم تکمیل شکل گیری فک و دندان ها، در صورت بروز ناهنجاری می توان با ارتودنسی به اصلاح وضعیت فک و رویش دندان ها کمک کرد و مانع تشدید آنها در سنین بزرگسالی شد. از این رو ارتودنسی پیشگیری بسیار حائز اهیمت بوده و در سنین بزرگسالی نقش مهمی در حفظ سلامت و زیبایی ظاهری دندان ها دارد. ارتودنسی پیشگیری در کودکان راهی برای تشخیص و اصلاح مشکلات دندان در کودکان است که توسط متخصصان ارتودنسی انجام می شود. اگر متخصص تشخیص دهد که مشکلی در خصوص دندان های کودک شما وجود دارد و در آینده احتمالاً با دردسر همراه باشد، در همان زمان، مقدمات پیشگیری و درمان آن را آماده می کند. با کمک ارتودنسی پیشگیرانه کودک دیگر در آینده با مشکلات ارتودنسی مواجه نخواهد شد. علاوه بر این، اگر مشکلی در خصوص دندان کودک وجود داشته باشد متخصصان ارتودنسی پیشگیرانه با درمان های اولیه، اقدام به اصلاح آن می کنند.

علت انجام ارتودنسی پیشگیری

• وجود کراس بایت دندان های جلویی (به خصوص اگر دندان های جلویی بالا همیشه روی لب پایین قابل مشاهده باشند).
• اندیکاسیون های وجود کراس بایت دندانهای جلویی (مثلاً دندان جلوی بالایی پشت دندان جلوی پایین قرار می‌گیرد).
• موقعیت بیرون زده و یا نامتقارن فک پایین
• اگر کودک شما بزرگتر از 5 سال است و هنوز شست یا انگشت خود را می مکد.
• تنفس دهانی همیشگی
• اختلال در تکلم
• مشکلات جویدن غذا
• افتادن دیرهنگام یا زودهنگام دندانهای شیری
• نامتناسب بودن وضعیت فک ها ( جلو و عقب بودن یا انحراف به طرفین)

کاربرد ارتودنسی پیشگیری

• کنترل روند رشد فک
• اصلاح الگوی رویش دندان ها
• رفع مشکلات احتمالی تکلم، تنفس و جویدن
• رفع یا کاهش نیاز به ارتودنسی در سنین بزرگسالی
• رفع نیاز به جراحی احتمالی اصلاح فک
• کم دردسر بودن درمان نسبت به ارتودنسی در بزرگسالی
• دندان‌ها را می‌توان بدون نیاز به براکت‌ها و سیم‌های فلزی که گاهاً ناراحت کننده هستند ردیف و مرتب کرد.
• ثبات بیشتر درمان

مزایای ارتودنسی پیشگیری

1. بالا نبودن هزینه ارتودنسی پیشگیرانه: هزینه ارتودنسی زودهنگام کمتر از قیمت ارتودنسی بعدی است. بنابراین ارتودنسی پیشگیری بسیار به صرفه‌تر است.
2. کاهش دادن و گاهاً از بین بردن نیاز به درمان ارتودنسی در سنین بالاتر
3. ارتودنسی پیشگیری علاوه بر زیبا کردن لبخند کودک شما، مشکلات دندان را اصلاح نموده و همچنین سلامت دهان و دندان‌ها را بهبود می‌بخشد.
4. متخصص ارتودنسی بر رویش دندان‌ها نظارت دارد و اطمینان حاصل می‌کند که دندان‌ها توالی درستی داشته باشند. پیگیری ارتودنسی بسیار بهینه تر از درمان ارتودنسی است.
5. به مرور عادت‌های آسیب زننده روکش اصلاح می‌شود و گفتار درمانی کودک آسان تر می‌شود.
6. ارتودنسی پیشگیری سریع تر به نتیجه می‌رسد و لازم نیست بارها به مطب متخصص ارتودنسی مراجعه نمایید.
7. اصلاح زودهنگام مشکل فکی باعث می‌شود، کودک اعتماد به نفس و حس رضایت بیشتری از ظاهر خود داشته باشد.
8. احتمال آسیب دیدن دندان‌ها کمتر می شود.

اقدامات قبل از ارتودنسی پیشگیری

معاینه فیزیکی: بررسی تمام ساختارهای داخل دهان شامل زبان، دندان ها، لثه، کام دهان و … برای اطمینان از سلامتی آنها

تصاویر رادیوگرافی: از اشعه ایکس جهت گرفتن تصاویر واضع از استخوان فک و ریشه دندان ها استفاده می شود. متخصصان با کمک این عکس ها موقعیت دندان ها و فک را ارزیابی و درباره نحوه رویش دندان ها اظهار نظر می کنند.

روش های ارتودنسی پیشگیری

• افزایش عرض کام

وسیع کردن عرض کام یکی از رایج‌ترین روش های درمانی ارتودنسی پیشگیری قلمداد می‌شود. دستگاه افزایش دهنده عرض کام قادر است مشکل کراس‌ بایت و شلوغی دندان‌ها را برطرف کند. علاوه‌بر این از رشد نامتقارن فک نیز پیشگیری می‌کند. وظیفه اصلی آنها عریض کردن استخوان، تغییر وضعیت دندان ها و اکلوژن می‌باشد. وسیع کننده کام یا اکسپاندر زمانی بیشتری کارایی را دارند که از آنها در سنین پایین و درست وقتی که فک در حال رشد است، استفاده شوند. وسیع کننده کام اختصاصی است و متناسب با اندازه طراحی و ساخته می‌شوند. این ابزار دارای پیچ است و پیچ آن تاحدی چرخانده می‌شود که اجازه باز شدن بیشتر استخوان کام را بدهد و معمولاً 6 تا 10 ماه استفاده می شوند.

• ارتودنسی ثابت محدود

یکی دیگر از روش‌های رایج ارتودنسی پیشگیری، استفاده از ارتودنسی ثابت محدود است. اگر دندان‌ها چرخیده باشند، فاصله بین آنها افتاده باشد یا ترازشان بهم خورده باشد، لزوماً از بریس برای حرکت دادن آنها استفاده می‌شود. بریس را می‌توان بر روی دندان‌های جلویی بالا و پایین قرار داد و معمولاً فقط از 4 تا 6 براکت (پایه فلزی) استفاده می‌شود.

• فضا نگهدار

درمان ارتودنسی پیشگیری همواره با جابجایی دندان‌ها یا فک صورت نمی‌گیرد. بعضی‌اوقات این درمان به سادگی فراهم ساختن فضا برای رشد دندان‌های دائمی است. استفاده از ابزار فضا نگهدار نمونه‌ای از این نوع درمان است. این وسیله‌ی کوچک بعضی‌مواقع در محل افتادن دندان شیری یا دندان‌های شیری که زودتر از موعد از دست رفته‌اند، استفاده می‌شود. این وسیله معمولاً فلز و آکریل ساخته می‌شود و فضای مناسب برای رشد دندان دائمی را فراهم می‌سازد. در بسیاری از موارد مشاهده شده که با فراهم کردن چنین فضایی، دندان دائمی در موقعیت صحیح خود رویش می‌کند.

• دستگاه ترک عادت

شاید در برخی موارد نیازی به استفاده از ابزار جهت درمان پیشگیری نباشد. برای مثال، اگر کودکی عادت مکیدن انگشتش به طور طولانی دارد (بعد از 4 سالگی هم ادامه داشته باشد)، ممکن است مشکلات جدی را برای او به وجود بیاورد از جمله اپن‌ بایت، طوری که دندان‌های بالا و پایین قادر به برقراری تماس فیزیکی بایکدیگر نیستند و فضای خالی بین دندان‌های جلویی بخصوص حین خندیدن کاملاً مشهود است. شاید به کارگیری تکنیک‌های آموزشی، انگیزه ی کافی جهت تغییر عادت اشتباه کودکان را فراهم آورد، (شکل ساده‌‌ی از اصلاح رفتار) درصورت موفقیت‌آمیز نبودن این روش درمانی، وسایلی همچون تانگ کریب (قفس زبانی) می‌تواند عادت آسیب‌زا را برطرف سازد.

• دستگاه فانکشنال

دستگاه فانکشنال نوع دیگری از ابزار ارتودنسی پیشگیری محسوب می‌شود. کاربرد اصلی این وسیله تحت تأثیر قرار دادن فعالیت ماهیچه‌ای و رشد استخوان فک درحال رشد، و کمک به طرز قرارگیری صحیح فک های بیمار است. ثابت شده استفاده به‌موقع از دستگاه فانکشنال ممکن است از انجام درمان‌های پیچیده‌تر بعدی مثل کشیدن دندان یا حتی جراحی ارتوگناتیک پیشگیری کند. دستگاه هربست و توین بلاک، دو ابزار فانکشنال و پرکاربرد هستند و به منظور برطرف کردن اورجت شدید طراحی شده‌اند. دستگاه هربست مجهز به دو پایه فلزی کوچک است و هدف آن وصل کردن فک بالا و پایین می‌باشد. طرزکار این دو پایه به‌گونه‌ای است که فک پایینی را مجبور می‌کند به سمت جلو رشد داشته باشد. توین بلاک از دو قطعه بالایی و پایینی تشکیل شده و بر روی دندان‌های بالا و پایین قرار می‌گیرد. زمانی‌که دهان بسته شد، این قالب‌‌ها طوری به هم نزدیک می‌شوند تا فک پایین را به سمت جلو هدایت کنند.

• هدگیر

ممکن است ارتودنتیست برای کمک به اصلاح بیرون‌زدگی فک و دندان وسیله پیشگیری‌کننده دیگری به نام هدگیر (به هدگیر فیس‌بو هم معروف است) را به بیمار توصیه می‌کند. بخشی از وسیله هدگیر در خارج از دهان قرار دارد و وظیفه آن ایجاد نیروی کافی برای حرکت صحیح دندان‌ها و هدایت روند رشد فک و صورت است. این وسیله با کمی عقب راندن دندان‌های آسیاب فضای بیشتری برای دندان‌ها ایجاد می‌کند و در کنترل جلو بودن فک بالا، نقش دارد.

• کشیدن دندان‌های کودک

با‌ آن‌که کشیدن دندان اغلب امری اجتناب‌ناپذیر است، ممکن است بعضی‌ مواقع بهترین راه‌حل باشد. برای مثال کشیدن به‌موقع دندان‌های کودک اجازه رویش صحیح دندان های دائمی را می‌دهد. یک مثال برای این کار پیشگیری از نهفتگی دندان‌های نیش است که دندان شیری بیش از حد باقی مانده، مانع از درآمدن دندان‌های نیش در جهت صحیح شوند. متخصص ارتودنسی به کمک رادیوگرافی اشعه ایکس می‌تواند زمان اختلال در دندان نیش درحال رشد را پیش‌بینی کند. با کشیدن به موقع دیگر دندان‌های کودک می‌توان از اختلال رویش دندان‌های دائمی پیشگیری کرد.

مراقبت های پس از انجام ارتودنسی پیشگیری

این مراقبت‌ها نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت دهان، بهبود نتایج درمان و جلوگیری از مشکلات احتمالی ایفا می‌کند.

• مراقبت در روز اول ارتودنسی

در روز اول بعد از نصب ارتودنسی، بیمار درد خفیفی احساس می‌کند و دندان‌ها دچار حساسیت می‌شوند. برای کاهش درد و حساسیت می‌توانید مسکن های بدون نسخه مصرف کنید یا دهانتان را با محلول آب و نمک گرم بشویید. مراقبت های هفته اول تفاوتی با مراقبت‌های روز نخست ندارد و بهتر است تا یک هفته با دقت فراوان مراقبت دندان‌هایتان باشید.

• رعایت بهداشت دهان و دندان در طول درمان ارتودنسی

دستگاه‌های ارتودنتیک مکان مناسبی را برای تجمع باکتری‌ها، جرم و رسوبات در محیط دهان فراهم می‌کنند. بنابراین رعایت بهداشت دهان و دندان در این دوره اهمیت ویژه ای دارد. کودک به طور منظم مسواک بزند و از نخ دندان و دهانشویه مناسب استفاده کند. روزانه 3 تا 4 باز مسواک بزند به طوری که برای هر دندان حدود 10 ثانیه وقت بگذارید. در مواردی که امکان مسواک زدن ندارید دهان را به خوبی با آب بشوید.

• استفاده از ابزارهای مخصوص برای تمیز کردن دندان‌ها و دستگاه ارتودنسی

در مراقبت های حین ارتودنسی برای تمیز کردن دندان ها و دستگاه ارتودنسی، ابزارهای مخصوص تهیه کنید. استفاده از انواع مسواک‌های مخصوص ارتودنسی و آب پاش دهان یا waterpik کمک می‌کند به طور مؤثرتر و کامل‌تری دستگاه ارتودنسی و دندان‌های خود را تمیز کند.

• رعایت توصیه‌های غذایی با بریس ها

خوردن غذاهای سفت و چسبنده (مانند پفک و ته دیگ) و جویدن اجسام سخت (عادت جویدن مداد یا ناخن) با دندان‌ها در حین درمان ارتودنسی ممنوع است؛ زیرا به دندان‌ها و دستگاه ارتودنسی آسیب می‌رساند. بهتر است در طول مدت درمان غذاهای نرم مصرف کند و غذا را به آرامی بجود. عادات غذایی که قبل از درمان ارتودنسی آغاز شده است باید تا پایان درمان و حتی مدتی بعد از ارتودنسی دندان ها ادامه داشته باشد.

• استفاده از محصولات بهداشتی مخصوص

برای حفظ سلامت دندان‌ها و مراقبت از دستگاه ارتودنسی به ویژه در ارتودنسی ثابت و ارتودنسی نامرئی که دستگاه به مدت طولانی روی دندان‌ها باقی می‌ماند از محصولات بهداشتی مخصوص استفاده کنید. محصولاتی از قبیل خمیردندان مخصوص ارتودنسی، دهانشویه‌ حاوی فلوراید و محلول‌ ضد عفونی کننده دهان. در مورد ارتودنسی لینگوال که دستگاه ارتودنسی پشت دندان‌ها نصب شده و دسترسی به آن سخت‌تر است، رعایت اصول بهداشتی و استفاده از محصولات مخصوص برای تمیز کردن دندان‌ها اهمیت بیشتری دارد.

• مراجعه منظم به متخصص

در طول درمان مراجعه دوره‌ای به ارتودنتیست برای تنظیم‌ها و بررسی‌های مرتب وضعیت دستگاه و دندان‌ها به بهبود نتایج و جلوگیری از مشکلات جانبی کمک می‌کند. این موضوع در مراقبت های حین ارتودنسی بسیار مهم است؛ زیرا در جلسات ویزیت دندانپزشک می‌تواند هر نوع مشکل پیش آمده را تشخیص داده و راه حل مناسبی برای رفع آن ارائه دهد.

طول درمان ارتودنسی پیشگیری

به طور متوسط مرحله فعال درمان ارتودنسی 6 تا 36 ماه است. پس از این مرحله براکت در آورده میشود و تثبیت کننده ارتودنسی (ریتینر) تا مدتی استفاده میشود تا دندانها را در جای خود ثابت نگه دارد و مانع بازگشت آنها شود.

سن مناسب ارتودنسی پیشگیری

بهترین سن برای غربالگری ارتودنسی کودکان، سن 7 سالگی است. متخصص ارتودنسی می تواند در این سن، اختلالات در حال ظهور را شناسایی کند، ناهنجاری ظریف دندان ها و فکین را بررسی کند و سپس برای درمان به موقع اقدام کند. با این کار علاوه بر کاهش هزینه ارتودنسی، درمان کوتاه تر و آسان تر انجام خواهد شد.

عوارض عدم انجام ارتودنسی پیشگیری

در صورتی که درمان ارتودنسی به موقع انجام نشود، در صورت بروز مشکلات و ناهنجاری ها در دندان و فک کودک، احتمال پیشرفت عارضه در سنین بزرگسالی بیشتر است و ممکن است باعث بروز مشکلاتی مثل اختلالات بلع و تکلم، بر هم خوردن زیبایی چهره و لبخند، مشکلات گوارشی، پوسیدگی دندان ها و … شود. همچنین ممکن است برای درمان ارتودنسی در سنین بزرگسالی نیاز به اقداماتی مانند جراحی فک، کشیدن دندان های دائمی و درمان های طولانی مدت باشد. به طور کل می تواند گفت در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع درمان سخت تر، طولانی تر و هزینه برتر خواهد شد.

هزینه ارتودنسی پیشگیری

مهم‌ترین عوامل مؤثر بر هزینه ارتودنسی عبارتند از:

• برند مواد و وسایل مصرفی
• مهارت متخصص ارتودنسی
• شدت و نوع مشکل فک و دندان
• مدت زمانیکه درمان، طول می انجامد.

• رفع مشکلات اورژانسی درمان ارتودنسی
  تاریخ انتشار : 1403-02-21تاریخ بروز رسانی : 1403-05-22


• انواع هدگیر ارتودنسی (فیس ماسک) برای کنترل رشد فک به همراه مزایا و معایب
  تاریخ انتشار : 1402-10-19تاریخ بروز رسانی : 1403-06-05


• لیزر دقیقا چه نقشی در درمان ارتودنسی دارد؟
  تاریخ انتشار : 1402-12-07تاریخ بروز رسانی : 1403-04-26


• عوامل موثر در سرعت حرکت دندانها با ارتودنسی
  تاریخ انتشار : 1402-10-23تاریخ بروز رسانی : 1403-06-05


• ارتودنسی بهتر است یا کامپوزیت؟
  تاریخ انتشار : 1402-08-05تاریخ بروز رسانی : 1403-04-26