فرق تبخال با آفت دهان چیست؛ تشخیص و درمان

تبخال و آفت دهان از جمله رایج‌ترین بیماری‌های دهانی هستند که با علائم مشابه اما علل و راه‌های انتقال متفاوت بروز می‌کنند. تبخال دهانی یک عفونت ویروسی است که به دلیل ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شود و معمولاً در ناحیه لب‌ها و دهان مشاهده می‌شود. در مقابل، آفت دهان نوعی ضایعه غیر ویروسی است که اغلب در داخل دهان، روی زبان یا داخل لب‌ها پدیدار می‌شود. علائم تبخال دهانی شامل تاول‌های دردناک است که به سرعت سرایت می‌کنند، در حالی که آفت‌ها بیشتر با زخم‌های کوچک و سفیدرنگ همراه هستند. تفاوت در روش‌های انتقال تبخال و سرایت آفت و نیز راه‌های درمان این دو بیماری اهمیت زیادی در مراقبت‌های بهداشتی دهان دارد.

تبخال دهانی چیست ؟

تبخال دهان جزء بیماریهای ویروسی و عفونی دهان است که حاصل عفونت ویروسی ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 HSV-است. این بیماری باعث ایجاد ضایعات عفونی دهان که شامل زخم داخل لب، زبان، دهان یا اطراف آن است می‌شود.

آفت دهان چیست ؟

آفت دهانی زخم‌های کوچک، دردناک و بسیار شایعی هستند که در داخل دهان و روی قسمت های نرم دهان، زبان و داخل گونه‌ها و لب‌ها ایجاد می‌شود. زخم‌های حاصله از انواع آفت دهان، رنگی سفید مایل به زرد دارند که گرد یا بیضی شکل هستند. تفاوت آفت و زگیل دهانی این است که زگیل‌های دهانی ناشی از عفونت ویروسی پاپیلومای انسانی HPV هستند. زگیل‌ها معمولاً به صورت برآمدگی‌های کوچک و گوشتی با سطح ناهموار و رنگ‌های مختلف (صورتی، سفید یا قهوه‌ای) دیده می‌شوند.

آفت و تبخال از چه راهی منتقل میشوند ؟

انتقال و سرایت آفت دهان از شخصی به شخص دیگر نیست و مسری نمی باشد. آنها بیشتر به دلایل داخلی بدن و شرایط فرد مرتبط هستند.
تبخال دهان بسیار مسری است. انتقال و سرایت تبخال دهانی می‌تواند از طریق تماس نزدیک با فرد آلوده باشد.

تفاوت تبخال و آفت دهانی

تفاوت آفت و تبخال در این است که علائم آفت دهان در بافت‌های نرم دهان مانند لثه‌ها یا داخل گونه‌ها ایجاد می‌شود که می توانند ناشی از عوامل مختلفی از جمله آسیب به داخل دهان و کمبود ویتامین باشند؛ اما تبخال روی لب ها و اطراف آن ایجاد می شود، اگرچه در برخی موارد می تواند در داخل دهان نیز ایجاد شود که به دلیل عفونت با ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) است.

روشهای درمان تبخال

با راهکارهای زیر می‌توانید به درمان تبخال دهان و زبان بپردازید
داروهای بدون نسخه (OTC): برای رفع علائم تبخال دهانی می‌توانید بعضی از داروها را بدون نیاز به نسخه پزشک تهیه کنید. بهترین داروی بدون نسخه تبخال شامل موارد زیر هستند:

• کرم‌های ضد ویروسی : کرم‌ها یا لوسیون‌های حاوی مواد تسکین دهنده مانند آلوئه ورا یا استامینوفن.
• پمادهای حاوی lidocaine
• داروهای بدون نسخه مسکن
• داروهای ضد ویروس خوراکی: از بهترین دارو برای درمان تبخال لب و درمان سریع تبخال زبان می‌توان به داروهای ضد ویروس خوراکی مثل آسیکلوویر اشاره کرد.
• داروهای ضد ویروس داخل وریدی (IV): اگر سایر داروها برای درمان عفونتهای دهانی و تبخال موثر نباشند، پزشک ممکن است داروی تزریقی تجویز کند.
• درمان خانگی تبخال داخل دهان: برای درمان خانگی تبخال داخل دهان، چند روش مؤثر وجود دارد که می‌تواند به تسکین علائم و تسریع در بهبودی کمک کند:
• شستشوی دهان با آب نمک
• استفاده از عسل
• استفاده از ژل آلوئه ورا
• کمپرس سرد

روشهای درمان آفت دهان

درمان آفت دهان و بهترین داروی آفت دهان با توجه به علت و شدت آن متفاوت است. برخی از داروهایی که برای درمان آفت دهان استفاده می‌شوند عبارتند از:

1. داروهای ضد التهاب: مانند دیکلوفناک و ایبوپروفن می‌توانند در کاهش التهاب و درد موثر باشند.
2. داروهای ضد عفونی کننده: برخی داروهایی مانند کلرهگزیدین و بنزیدامایسین می‌توانند به درمان آفت دهان کمک کنند.
3. داروهای ضد درد: مثل پاراستامول و ایبوپروفن می‌توانند در کاهش درد آفت دهان مفید باشند.
4. داروهای ضد تشنج: مانند دیازپام و کلونازپام می‌توانند در برخی موارد از جمله تشدید آفت دهان کمک کنند.
5. آنتی هیستامین ها: در برخی موارد مانند آفت دهانی که ناشی از حساسیت است می‌توانند مفید باشند.

علائم خطر تبخال و آفت دهان

در ادامه به بررسی علائم خطر این بیماریهای دهان که ممکن است نیاز به توجه پزشکی داشته باشند، می‌پردازیم:

علائم هشدار دهنده تبخال

• تب زیاد و مداوم
• زخم‌های گسترده یا بزرگ
• زخم‌هایی که بهبود نمی‌یابند یا مدت طولانی تکرار می‌شوند.
• درد شدید

علائم هشدار دهنده آفت

• زخم‌های بزرگتر از حد طبیعی
• زخم‌هایی که در طی دو هفته بهبود نمی‌یابند.
• شیوع مکرر و سریع
• درد شدید یا مشکل در بلع یا نوشیدن

روش های پیشگیری از آفت و تبخال

برای پیشگیری از آفت دهان نکات زیر را رعایت کنید:

• مراقبتهای بهداشتی دهان شامل استفاده از مسواک و نخ دندان را رعایت کنید.
• برای جلوگیری از تحریک لثه‌ها از یک مسواک نرم استفاده کنید.
• از موم‌های ارتودنسی برای پوشاندن لبه‌های تیز بریس ها استفاده کنید.
• استرس خود را کاهش دهید.
• از خوردن غذاهای حاوی آهن و B12 غافل نشوید.
• استفاده از دهانشویه را محدود کنید؛ زیرا دهانشویه حاوی الکل است و موجب تحریک لثه‌ها می‌شود.
• مصرف سیگار و دخانیات را کاهش دهید.
• روش های پیشگیری از تبخال دهان به شرح زیر است:
• اجتناب از بوسیدن یا داشتن رابطه جنسی با فرد مبتلا به تبخال، به ویژه در دوران شیوع زخم‌ها.
• استفاده نکردن از وسایل شخصی فرد مبتلا، مانند مسواک یا لوازم آرایش.
• تقویت سیستم ایمنی از طریق یک رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و دوری از سیگار و الکل.

با مشاهده چه علائمی به پزشک مراجعه کنیم ؟

در صورت مشاهده علائم زیر در زمینه تبخال یا آفت دهان، بهتر است به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید:

علائم نیازمند توجه پزشکی برای تبخال دهان

• تب شدید و مداوم: اگر تبخال با تب بالایی همراه است که بهبود نمی‌یابد.
• زخم های دهانی وسیع: زخم‌هایی که بسیار گسترده هستند یا به عمق بیشتری فرو رفته‌اند.
• درد شدید یا غیرقابل تحمل: دردی که با مسکن‌های معمولی بهبود نمی‌یابد.
• علائم عفونت ثانویه: مانند زرد شدن تاول‌ها، ترشح چرک یا بوی بد.
• زخم‌هایی که بیش از دو هفته باقی می‌مانند: طولانی شدن زمان بهبود می‌تواند نشانه‌ای از عفونت‌های مقاوم تر یا بیماری‌های دیگر باشد.

علائم نیازمند توجه پزشکی برای آفت دهان

• آفت‌های بسیار بزرگ یا عمیق: وقتی زخم‌ها بزرگتر از حالت معمول هستند.
• تکرار سریع و مکرر: بروز آفت‌ها به صورت مداوم و با فاصله‌های کوتاه.
• درد شدید و مقاومت در برابر داروها: دردی که نتوان آن را با داروهای بدون نسخه کنترل کرد.
• مشکل در غذا خوردن یا نوشیدن: زمانی که زخم‌ها مانع تغذیه مناسب می‌شوند.
• علائم عمومی بیماری: مانند خستگی شدید، تورم غدد لنفاوی یا کاهش وزن غیرقابل توجیه.

نتیجه گیری

برای تشخیص و درمان صحیح تبخال و آفت دهانی، توجه به علائم و ضایعات عفونی دهان ضروری است. پیشگیری از این دو بیماری می‌تواند با رعایت مراقبت‌های بهداشتی دهان و جلوگیری از تماس با عوامل عفونی صورت گیرد. انتخاب بهترین داروهای بدون نسخه برای درمان سریع این ضایعات نیز از اهمیت زیادی برخوردار است، اما در موارد شدیدتر، مراجعه به پزشک ضروری است.